ถ้าเราไม่จริงไม่จังนะ สิ่งที่เราบอกไป ที่จะมาตอบนี้ เห็นไหม สอบถามการดูกาย เวลาเราฟังทฤษฏี เราศึกษาทางทฤษฏีมา เราก็ทำตามทฤษฏีนั้นแหละ นี่มันก็เหมือนกับเราคิดเลขไง เราก็ตั้งโจทย์ แล้วเราก็คิดเลขตอบโจทย์นั้นไง ก็เท่านั้นแหละ

นี่ก็เหมือนกัน เขาให้ดูกาย เราก็ดูกายไปอย่างนั้นแหละ คือ ดูกาย เราทำให้มันครบแบบตอบโจทย์ไง พอมีโจทย์แล้วเราก็ตอบตามนั้น พอตอบตามนั้นแล้วมันก็จบใช่ไหม

นี่ก็เหมือนกัน พอดูกายมันก็ดูของมันไป แต่มันเป็นไง มันเป็นเพราะเห็นตัวเองออกไป เห็นไหม เห็นตัวเองออกไปนั่งดูไง แล้วเห็นตัวเองนั่งดูนี้ คือ จะเลือกดูมุมไหนก็ได้ จะทำอย่างไรก็ได้

นี่ไงเราบอกว่า ภาคปฏิบัติมันจะมีอย่างนี้ แต่ถ้าเป็นภาคปริยัตินะ มันจะเป็นทฤษฏีหมด มันจะเป็นความจำหมด คือ ทำให้มันครบเหมือนอย่างเวลาเราตอบโจทย์เลขไง ทำให้มันครบขบวนการแล้วก็จบ แล้วเราได้อะไรล่ะ

นี่ก็เหมือนกัน สิ่งที่เราทำครบขบวนการของมันแล้วใช่ไหม พอครบขบวนการแล้วมันได้อะไรล่ะ ก็ได้เท่านั้นแหละ เพราะมันเป็นสัญญา มันเป็นความจำ แต่เราทำบ่อยครั้งเข้า อันนี้เขาทำมาเป็นปีเพราะเขามีวาสนาไง พอจิตมันลง พอพุทโธ พอลมหายใจเข้าออก แล้วนี่เขาทำของเขาได้เอง “อันนี้เขาเรียกว่า ปัจจัตตัง” แต่นี่เราจะบอกว่ามันเป็นแค่การเริ่มต้นนะ

คำว่าปัจจัตตัง เห็นไหม “ผมจะทำเมื่อไหร่ก็ได้ ผมทำอย่างไรก็ได้ แต่ได้แค่นี้แหละ ได้แค่นี้ แล้วผมทำผิดไหม” คือ มันไปไหนไม่ได้ไง “แต่ผมทำเมื่อไหร่ก็ได้ เวลาโกรธขึ้นมานี่ แค่ตั้งสติ แค่ดูลม แล้วความโกรธก็หายไป” ทำได้แค่นี้จริงๆ นะ

แต่ถ้าคนมีวาสนา พอทำแค่นี้ได้นะ มันต้องกลับมายืนจุดใดจุดหนึ่ง อย่างที่เวลาครูบาอาจารย์สอนไง แล้วอย่างพวกเราเวลาที่ครูบาอาจารย์สอนนี้ ทุกคนเบื่อหน่าย เพราะหลวงปู่เจี๊ยะเคยบอกเราว่า “ถ้าพุทโธ ๒ ชั่วโมง จะเป็นสมาธิได้ ๑ นาที ถ้าพุทโธ ๘ ชั่วโมง มันจะได้สมาธิ ๒ นาที” ถ้าพุทโธทั้งวันทั้งคืน ถ้าลงนะ แต่ถ้าไม่ลงนะ ๘ ชั่วโมงนั้นก็ฟรีด้วย ๘ ชั่วโมงไม่ลงก็คือ ไม่ลงเลยไง ก็คือออกกำลังกายตอนเช้าไง ออกกำลังกายเพื่อออกกำลังกายไง พุทโธไม่ลงก็คือไม่ลง

นี่เพียงแต่ปัญหาของท่านคือว่า ถ้า ๔ ชั่วโมงได้ ๑ นาที ๘ ชั่วโมงได้ ๒ นาที ท่านบอกว่าถ้าพุทโธไปเรื่อยๆ เลย พุทโธไปเรื่อยๆ เวลามันลงไปนี่มันถึงจะถึงฐานของมัน

ฉะนั้นเราก็ลองแบบท่านไง เราก็เลยพุทโธอยู่กับท่าน ตอนปี ๒๗ พุทโธ พุทโธ พุทโธทั้งวันทั้งคืน เราพุทโธนี่เพราะเราเป็นนักภาวนา คนภาวนานี่นะแม้แต่เดินอยู่เราก็พุทโธได้ ทำกิจกรรมอยู่เราก็พุทโธได้

คือเราพุทโธในใจเรานี่แหละ พอพุทโธในใจ มันก็ทำไปโดยสัญชาตญาณ ทำอยู่อย่างนั้นแหละทั้งวันทั้งคืน ทั้งวันทั้งคืน เพราะ ! เพราะเราทำอย่างนี้มาหลายรอบ ตอนบวชใหม่ๆ ก็พุทโธทั้งวันทั้งคืนเหมือนกัน ตอนบวชใหม่ๆ พุทโธตลอด พุทโธเพราะอะไร เพราะมันทนไม่ไหว แบบว่ามันหักดิบไง บวชหักดิบมาเลย โอ้โฮ... ทุกข์มาก ต้องพุทโธเพื่อรักษาใจไว้

เราเคยทำมา แล้วพอเคยทำอย่างนี้มาหลายที มันก็ชำนาญ แล้วมันก็เปลี่ยนไป แต่หลวงปู่เจี๊ยะบอกเลย “มึงต้องพุทโธแบบไม่เอาสมาธิ พุทโธตลอดเวลา” คือพิสูจน์กันไง ก็พุทโธ พุทโธ พุทโธอยู่อย่างนั้นแหละ พุทโธโดยไม่เอาสมาธิไง คือ เราทำงานโดยที่ไม่เอาผลตอบแทนไง ทำงานอยู่อย่างนั้นแหละ แต่ไม่เอาผลตอบแทน งานมันต้องเสร็จ

ถ้าเราทำงานนะ อย่างเช่น ช่างไม้ทำเฟอร์นิเจอร์ก็ได้ ถ้าเสร็จตัวหนึ่งแล้วเราก็ตั้งๆๆ ไว้นี่ เราจะมีที่เก็บไหม โอ้โฮ... พุทโธทีหนึ่งก็เหมือนทำเก้าอี้ตัวหนึ่ง แล้วเก้าอี้นี้จะเอาเก็บไว้ไหนล่ะ โกดังมันก็ไม่มีที่เก็บหรอก

นี่พุทโธ พุทโธ พุทโธ พุทโธไปเรื่อยๆ มันก็สะสมมันไปเรื่อยๆ พุทโธ พุทโธ พุทโธโดยไม่หวังผล เวลามันลงนะ วืด... วืด... ปากพุทโธอยู่นะ แต่ใจมันลงของมันไป เหมือนควงสว่าน เหมือนตกจากที่สูงเหมือนกระโดดหอนี่ เวลาจิตมันลงนี่ วืด... วืด ... วืดๆ ไปเลย

ถ้าเป็นคนอื่นก็ตกใจอีกแหละ แต่เป็นเรา เพราะเรารอมานานแล้วไง กูพุทโธมานานแล้ว กูพุทโธไม่เอามึงนะ แต่มึงมาแล้วไง พุทโธโดยไม่เอาสมาธิ พุทโธโดยไม่เอามัน เวลามันวืดๆ ขึ้นมา ในใจนี้นะ “เชิญครับ... เชิญครับ” เชิญเลยล่ะ

พอมันลงนะ นี่อัปปนา คือ เวลามันลงถึงที่สุดนะ ลงถึงฐาน กึ๊ก ! เงียบ เงียบเลย หลายชั่วโมง แล้วค่อยๆ คลายตัวออกมา ถ้าอย่างนั้นมันมีกำลัง เห็นไหม

เราเอาสิ่งนี้มาเปรียบเทียบ ที่เขาบอกว่า “ผมทำได้ตลอดเวลาเลย แต่ได้แค่หนึ่งนาที” นี่มันทำได้ตลอดเวลา ก็เหมือนเรากินข้าว หรือเราหายใจนี่แหละ หายใจนี้เราต้องหายใจตลอดเวลา แต่มันตัดช่วงกันไปไง มันตัดช่วงหายใจก็คือหายใจไม่ต่อเนื่อง ไม่ต่อเนื่อง ไม่มีผลตอบสนอง

แต่ถ้าเราพุทโธของเรา เรามีสติของเรา เรารักษาจิตของเรานี้ มันมีผลตอบสนอง เหมือนงานที่เราทำต่อเนื่อง มันจะมีผลตอบสนองที่ได้มากกว่า

ทีนี้พอให้กลับมาพุทโธ เอ้า... ก็พุทโธมันไม่มีประโยชน์

พุทโธทำไมจะไม่มีประโยชน์ “พุทโธนั่นแหละคือพื้นฐาน” พื้นฐานทางวิชาการ ถ้าใครมีพื้นฐานทางวิชาการแน่น เห็นไหม ไปทำงานสิ่งใดจะสะดวกมาก แต่ถ้าทางวิชาการเราไม่แน่นใช่ไหม เราไปทำอะไรเราก็ทำด้วยความลังเลสงสัย แต่ทำไปๆ มันก็จะให้ประสบการณ์มากับจิตดวงนั้น

นี่ก็เหมือนกัน พุทโธ พุทโธ พุทโธ พุทโธไป พอพุทโธจนฐานมันดี แล้วมันออกมาพิจารณากาย มันจะก้าวเดินต่อเนื่องไปกับที่บอกว่า “หนึ่งนาทีๆ นั่นแหละ” เพราะ ! เพราะหลวงปู่เจี๊ยะท่านสอนนะ ให้กำหนดตามข้อนิ้วมือ ท่านพูดอย่างนี้นะ อันนี้คือสมถะนะ

การดูกาย พิจารณากายนี้ทุกคนว่าเป็นวิปัสสนา แต่หลวงปู่เจี๊ยะบอก ไม่ใช่ ! ไปฟังเทศน์หลวงปู่เจี๊ยะบ่อยๆ ท่านจะบอกเลยว่า “ให้กำหนดตามข้อนิ้วมือ แล้วถ้าจิตเราอยู่กับตามข้อตามโครงกระดูกได้นี่เป็นชั่วโมงๆ อย่างนี้มันจะสงบ” แล้วพอพิจารณาต่อเนื่องไป พิจารณาตามข้อนิ้วมือต่อไป จากพิจารณาอยู่ในกายนี้จนมันสงบ ท่านบอกเลย “ถ้าจิตมันไม่สงบนะมันอยู่ไม่ได้”

พอมันถึงข้อมือปั๊บนี่มันปลิ้นออกแล้ว มันคิดอย่างอื่นก่อนแล้ว แล้วมันก็จะดึงกลับมาอีก จากข้อนิ้วมือเข้ามา มาข้อมือ มาข้อศอก มาหัวไหล่ ให้มันอยู่อย่างนี้ได้ ถ้ามันอยู่มันคิดได้ตามที่เรากำหนด เห็นไหม อย่างนี้คือจิตมันไม่ออก มันเหมือนกับเราพุทโธ พุทโธแล้วไม่แลบไง พุทโธ พุทโธแล้วมันคิดใช่ไหม พุทโธ พุทโธนี่คิดตลอดเวลาเลย คิดมันคือออก

ทีนี้เราพุทโธ พุทโธโดยไม่ให้แลบนี่ มันก็จะต้องสู้กัน แต่หลวงปู่เจี๊ยะท่านบอกว่า ให้กำหนดตามข้อ แล้วให้จิตนี้มันเดินตามที่เราสั่งได้ จากหัวไหล่ซ้ายไปหัวไหล่ขวา วนมา จากปลายเท้าขึ้นมาศีรษะ จากศีรษะให้ลงมา

ท่านพูดคำนี้นะ “ถ้ามึงวนอย่างนี้ได้เป็นชั่วโมงๆ” หลวงปู่เจี๊ยะท่านบอกว่า “ถ้ามึงคิดวนอย่างนี้ได้เป็นชั่วโมงๆ คือ จิตอยู่” จิตอยู่คือสมาธิไง ท่านบอกว่า “นี่คือสมถะนะ” เพียงแต่ว่าเราบังคับจิตให้มันเดินรอบกาย ก็เหมือนเราพุทโธนั่นแหละ

พุทโธ ปัญญาอบรมสมาธิ หรือกำหนดเกศา โลมา นขา ทันตา ตโจนี้ เหมือนกัน ! มันมีหลักอันเดียวกัน แต่คำบริกรรม มันทำงานแตกต่างกันเท่านั้นเอง ถ้าเราพุทโธ พุทโธ พุทโธจนจิตมัน..

นี่อันนี้การดูกาย ดูกายเราก็ดูกายของเรา แล้วต้องทำซ้ำตรงนั้นให้มันต่อเนื่อง ให้มันต่อเนื่องขึ้นมา แล้วมันจะพัฒนาของมันขึ้นไป ถ้ามันพัฒนาของมันขึ้นไป เห็นไหม นี่การดูกายไง แล้วที่เขาถามว่าอย่างนี้ถูกไหม... ถูก ! ถูกมันก็อย่างนี้ ถูกมันก็เป็นเด็กอยู่อย่างนี้แหละ มันไม่โตหรอก

ถูกไหม... ถูก แล้วเป็นอย่างไรต่อไปล่ะ ก็แค่นี้แหละ

ถูกไหม... ถูก แล้วทำอย่างไรต่อไปล่ะ มึงก็ซ้ำอยู่ที่นี่แหละ แล้วก็รอวันเสื่อม ก็เท่านี้แหละ ! แต่ถ้าจะเอาจริงล่ะ เอาจริงก็ต้องกลับมาพุทโธ พุทโธ พุทโธ หรือใช้ปัญญาอบรมสมาธิ ต้องกลับมาที่สมถะ ต้องกลับมาที่จิตสงบไง ถ้ากลับมาที่จิตสงบ จิตมันมีฐานขึ้นไป มันออกไปรู้ขึ้นมา แล้วมันจะชัดเจนกว่านี้

นี่การเห็นกาย เหมือนกับที่เขาบอก เห็นไหม “เหมือนกับจิตเราออกไปอยู่ข้างนอก แล้วเราจะมองเข้ามาที่กายนี้ จะมองจากมุมไหนก็ได้ เดินดูแบบในพิพิธภัณฑ์ก็ได้” ถ้าเป็นอย่างนี้แล้วเอ็งได้อะไรล่ะ เพราะอะไร เพราะพิพิธภัณฑ์มีคนเที่ยวเป็นล้านๆ เลย พิพิธภัณฑ์มีคนเข้าออกทุกวันนะ เข้าไปดูแล้วกลับมาเราได้อะไรล่ะ เพราะดูกายแล้วนี่ ดูกายแล้วมันได้อะไรล่ะ

“แต่ถ้าจิตมันสงบนะ มันดูกาย เห็นกาย ขยายส่วน แยกส่วนของกาย ขยายให้กายมันแยกออกเป็นไตรลักษณ์” ถ้าไม่มีกำลัง... มันไม่มีสิทธิ์ ไม่มีสมาธิ... ไม่มีทาง อย่าคุย ไร้สาระ มันก็เหมือนเป็นพิพิธภัณฑ์ไง เข้าไปดูแล้วก็ออก ก็เท่านั้นแหละ

แต่ถ้าจิตมันแน่น จิตมันแน่นเพราะอะไร จิตมันแน่นเพราะมันมีสมถะ มันมีสมาธิที่มั่นคง พอมีสมาธิมั่นคง แล้วพอไปเห็นกายใช่ไหม มันสั่นไหวที่หัวใจ หัวใจนี้จะสั่นไหวมาก นี่ขนาดโกรธยังหายโกรธได้เลย มันหายโกรธได้หมดนะ

คนเรานะถ้ามีสามัญสำนึก มีสตินะ คนเราไม่ทำความผิดหรอก ส่วนใหญ่คนที่ทำผิด เพราะเวลาที่มันขาดสติ พอขาดสติ เห็นไหม มีความโลภ ความโกรธ ความหลง มันทำไปตามนั้น แต่ถ้าคนมีสตินะ ความโลภ ความโกรธ ความหลงมันเกิดไม่ได้ เกิดไม่ได้ก็ฆ่าไม่ได้นะ มันเกิดไม่ได้เพราะมันมีสติ แต่ก็ฆ่ามันไม่ได้ ฆ่ามันไม่ได้หรอก มันสงบตัวลงชั่วคราว

“ความโลภ ความโกรธ ความหลงนี้เราไม่ได้ฆ่ามัน คือ มันสงบอยู่ในใจเรา” มันไม่แสดงออกเท่านั้นเอง ฉะนั้นถ้าจะให้มันแสดงออก เราต้องมีสมาธิ เห็นไหม เราต้องมีสติมากขึ้น พอมีสติมากขึ้นแล้วไปเห็นกาย เห็นกาย... จับกาย... แล้ววิปัสสนากาย คือ แยกส่วนขยายส่วน นั่นแหละมันจะเข้าไปชำระล้างความโลภ ความโกรธ ความหลงในใจ เพราะมันขาดสมาธิไง ถ้ามันมีสมาธิมั่นคง มันจะเข้าไปทำสิ่งนั้นได้

ฉะนั้นสิ่งที่ว่าทำอย่างนี้ถูกไหม... ถูก แล้วผลที่เขาทำมานี้ถูกหมด ถูกหมด หมายถึงว่า เวลาจะทำก็ทำได้ แล้วพอเวลาโกรธ แล้วกลับมาดูลมหายใจ กลับมาแยกส่วน กลับมาพุทโธ ความโกรธก็เบาลง แต่มันเป็นอย่างนี้ต่อเนื่อง ต่อเนื่อง ถ้าต่อเนื่องนะต้องตั้งสติให้ดีๆ ทำสมาธิให้ดีๆ แล้วพิจารณาของมันไปเรื่อยๆ

ให้พิจารณาอย่างนี้เข้าไป แล้วพอมันเห็นกายชัดเจน แยกส่วนขยายส่วนชัดเจน เห็นไหม ที่ว่า “อสุภะ อสุภะนี่ทำอย่างไร” เราไม่ต้องไปห่วงไง ทุกคนว่าอยากได้อสุภะ อยากทุกอย่างเลย อสุภะนี้มันก็เป็นเหมือนข้อสอบ แล้วถ้าสอบผ่านตรงนี้ จะได้ความดีความชอบอย่างนั้น คือว่าต้องสอบ แล้วข้อสอบมันอยู่ไหนล่ะ แล้วกูจะไปสมัครสอบกับใครล่ะ แล้วใครจะให้กูสอบล่ะ เห็นไหม

นี่ก็เหมือนกัน เราต้องการทำเพื่ออะไร เพื่อใจของเราใช่ไหม ก็ใจของเราไง สนามสอบมันอยู่ที่นี่

“สมถกรรมฐาน” คือฐานที่ตั้งแห่งการงาน ฐานของเรา ถ้าเราทำความสงบของใจ คือ มันอยู่ที่ฐานนี้ นี่เหตุมันเกิดตรงนี้ แล้วถ้ามันออกรู้กาย แล้ววิปัสสนามัน เห็นไหม มันจะตอบกลับมา ตอบกลับมาคืออะไร ตอบกลับมาคือมันควบคุมใจได้

เราทำความสงบของใจเข้ามา เวลาคลายออกมาแล้วมันก็ปกติ ทำสิ่งใดเข้ามา พอคลายแล้วมันก็ปกติ คำว่าปกติคือว่า เหมือนเราได้ไปที่ใดที่หนึ่ง แล้วกลับมามันก็เท่านั้นแหละ ได้ไปที่ไหน ก็เหมือนได้ไปทัศนศึกษาใช่ไหม โอ้โฮ... ไปเห็นที่นู้นก็ดี เห็นที่นี่ก็ดี โอ้โฮ.. ที่นั่นดีมากเลย ศาสนานี้ดีมากเลย แล้วอย่างไรต่อไปล่ะ ก็ดีมากเลย แต่มันทำอะไรไม่ได้ไง

แต่ถ้าเรากลับมาพุทโธ พุทโธ กลับมาทำความสงบของใจเข้าไป พอเข้าไปแล้ว ก็เหมือนพอไปถึงที่นั่นแล้ว ที่นั่นดี ไปแล้วไม่กลับ ไปแล้วเราจะทำสถานที่นั้นให้เป็นประโยชน์กับเราเลย พอจิตมันไปเห็นกายใช่ไหม มันจับกายได้ใช่ไหม แล้วมันรำพึง พอรำพึงแล้วมันแยกออกไป มันขยายออกไปนะ จากเล็กไปใหญ่ แค่เห็นก็ตื่นเต้นแล้ว แล้วถ้ามันขยายให้เราดูอีกต่างหาก

นี่เวลาเป็นอสุภะนะ มันจะเริ่มผุพังเข้าไป มันจะเริ่มเน่าเสียของมันเข้าไป มันจะเริ่มขบวนการ คือ มันเห็นของมัน แล้วมันย่อยสลายของมัน โอ้โฮ.. ถ้าเห็นแล้วนะ ตกใจเลย สะเทือนใจมาก “ขบวนการที่เกิดขึ้นนี้ นั่นแหละวิปัสสนา”

แต่เขาบอกว่า “รู้กายรู้จิตคือวิปัสสนา” ที่เขาพูดกันอยู่นั้น ไม่มีหรอก ไม่มี ! มันท่องจำมาไง เป็นนกแก้วนกขุนทอง พอเป็นนกแก้วนกขุนทอง แล้วทำไมผลของมันดีล่ะ “ที่ผลของมันดี เพราะธรรมะของพระพุทธเจ้าดีทั้งนั้นแหละ”

โธ่... เวลาเทศน์ธรรมะของพระพุทธเจ้านะ ไม่ต้องเทศน์หรอก เอาพระไตรปิฎกมาอ่านแล้วอัดใส่เทปนะ แล้วให้เครื่องเทคโนโลยีมันเทศน์ให้ฟัง ยังอยากกราบเลยนะ ธรรมะพระพุทธเจ้านี่อ่านดีๆ นะ แล้วไปเปิดเทปนะ อยากจะกราบเทปเลย โอ้โฮ... เทปทำไมเทศน์ดีขนาดนี้วะ ทำไมเทปนี้สุดยอดเลย เอ้า.. ก็มันเป็นธรรมะของพระพุทธเจ้า ทีนี้พอบุคคลเอาไปเทศน์ไงก็ว่า อู้ฮู.. เทศน์ดีๆ

เทศน์ดีก็ส่วนเทศน์ดี เทศน์ดี ไม่ใช่จะบอกว่าไม่ดี “ธรรมะของพระพุทธเจ้านี่สุดยอดอยู่แล้ว แต่เรามาใช้เพื่อประโยชน์อะไรไง”

การศึกษามาก็ดี ทางปริยัติ ทางวิชาการนี่ดี คือ ศึกษามาเพื่อทดสอบไง ศึกษามาแล้วเราต้องมาค้นคว้า ศึกษามาแล้วเราต้อมาแยกแยะของเรา ถ้าเราแยกแยะของเราได้ เราทำของเราได้ จะเป็นประโยชน์กับเรา แต่ถ้าเราศึกษามาแล้วนะ ก็เหมือนกับเราเรียนจบมาแล้ว ก็ได้กระดาษแผ่นหนึ่งมาแขวนไว้บนฝาผนังไง แล้วตัวเราเองก็ไปทำนากัน เรียนจบมาแล้วก็เอากระดาษแขวนไว้ แล้วกราบมันด้วยที่ฝาผนังนั้น เสร็จแล้วเราก็ไปทุกข์ไปยากของเรานั่นไง

ปริยัติ เราเรียนมาแล้ว พอเรียนมาแล้ว แล้วเราเอามาทดสอบ เราเอามาปฏิบัติของเรา ถ้ามันเป็นผลดีกับเรา มันจะเป็นผลดีกับเรานะ

นี่พูดถึงการพิจารณากาย แล้วทำอย่างไรต่อไปล่ะ ทีนี้ความเห็นนี่มันเห็นแตกต่าง แล้วที่เขียนมานี้คือเห็นร้อยแปดไปเลย มันจะเห็นร้อยแปดไปตลอด

เห็นร้อยแปด หมายถึงว่า ในปัจจุบันที่มันเกิดภาพขึ้นมานี้ ที่เราพิจารณา คนที่พิจารณากายนะ ถ้าเป็นปัจจุบันมันจะขึ้นมาโดยที่เราคาดหมายไม่ได้ เช่น เราเคยพิจารณาผม แล้วบอกว่าเดี๋ยวคราวหน้าจะพิจารณาผมอีก พอคราวหน้าจิตสงบไปนะ แล้วมันเห็นโครงกระดูก อ้าว... พอเห็นโครงกระดูก ก็ว่าโครงกระดูกก็ดีเนาะ คราวหน้าจะพิจารณาโครงกระดูกอีก มันไม่เห็นนะ มันไปเห็นหัวใจ ไปเห็นตับ เห็นไต คือ เวลามันเห็นขึ้นมานี้ มันเห็นเป็นปัจจุบัน

ฉะนั้นถ้ามันเห็นเป็นปัจจุบัน สิ่งที่มันเกิดขึ้นมา มันจะเกิดขึ้นมาในปัจจุบันนั้นเลย ฉะนั้นสิ่งที่เห็นที่ว่า เดี๋ยวเป็นอย่างนั้น เดี๋ยวเป็นอย่างนี้ คือ เห็นร้อยแปด มันเป็นปัจจุบันไง แต่ถ้ามันคราวนี้เห็นผม คราวหน้าจะพิจารณาผม คราวนี้ไปเห็นผมตอนที่ ๑ เดี๋ยวคราวหน้าจะเห็นผมตอนที่ ๒ แล้วตอนที่ ๒ จะต่อจากตอนที่ ๑ ถ้าอย่างนั้นมันเป็น “สัญญา” หมดเลยนะ

นี่ถ้าเห็นผมตอนที่ ๑ ตอนที่ ๒ มันก็เป็นขบวนการที่ต่อเนื่องใช่ไหม เราก็ว่านี่มันไม่สงสัยใช่ไหม แต่ทำไมคราวนี้เห็นผม คราวหน้าเห็นขน คราวหน้าเห็นกระดูก เห็นเล็บ เห็นฟัน เอ๊ะ... ทำไมมันเห็นแตกต่างกันล่ะ อย่างนี้มันเป็นธรรมไง “มันเป็นปัจจุบันธรรม”

ฉะนั้นมันถึงเห็นหลากหลายไง เห็นหลากหลายไปหมดเลย แล้วเราควบคุมไม่ได้ “อันนี้คือสัจธรรม คือความจริงที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน”

แต่ถ้ามีการคาดหมาย มีความต้องการ มีความที่จะให้เป็นอย่างที่เราคิด การปฏิบัติที่เราทุกข์กัน ก็ทุกข์เพราะตรงนี้ไง ทุกข์ตรงที่อยากได้สมาธิ อยากได้ปัญญา แล้วก็อยากได้มรรคผล ไอ้ความอยากได้นี้ คือ “กิเลสมันซ้อนกิเลสไง”

ตัณหาซ้อนตัณหา ตัณหาตัวหนึ่งคือจิตใต้สำนึก ทุกคนอยากได้อยากดีทุกคน ทีนี้ความอยากได้อยากดีนี้ เราต้องวางความอยากได้อยากดีนั้นไว้ แล้วให้เราสร้างเหตุขึ้นมา เหตุเพราะ “ธรรมทั้งหลายมาแต่เหตุ”

ถ้าเราสร้างเหตุขึ้นมา ผลของมันคือสิ่งที่เราปรารถนา คือสิ่งที่เราอยากได้นั่นแหละ แต่ถ้าเราอยากได้ ไอ้ความอยากได้นั้นมันเข้าไปกวนใจเรา น้ำหนักของมัน หรือความเป็นจริงมันจะเป็นค่าตามที่เรากระทำมา แล้วไอ้ความอยากนั้นมันรีบก่อนไง มันด่วนได้ก่อน มันชิงสุกก่อนห่าม มันทำให้เสียหาย ทำให้เราละล้าละลัง พอทำแล้วไม่ได้ผล เหนื่อยยากมาก

แล้วถ้าเรา เฮ้อ... วางแหละโว้ย กูก็ทำของกูไปนี่แหละ ได้ก็ช่าง ไม่ได้ก็ช่าง... มันเป็นอีกแล้ว ! พอไม่มีความอยากเข้ามาบวกนะ มันเป็นข้อเท็จจริงอีกแล้ว พอมันเป็นข้อเท็จจริงอีก ก็อยากอีก ! แล้วก็ทุกข์อีก ไอ้อยากนี้มันทุกข์เหลือเกิน แต่ก็ไม่รู้วิธีแก้นะ ก็อยากอยู่นั่นแหละ อยากก็ทุกข์บ่อยๆ จนถ้ามันชำนาญมันจะรู้ของมัน แล้วมันจะปล่อย

ทำของเราไปตามข้อเท็จจริงของเรา ถ้าได้ก็คือได้ ถ้าไม่ได้ก็คือไม่ได้ แต่ไม่ได้ก็ให้ทำไป ไม่ได้แต่เราก็สร้างบารมีของเราไป

อันนี้มัน ๑๘๗. เนาะ เขาถามมาเฉยๆ ว่า

ถาม : ๑๘๗. กลัวมันจะผิดทาง แล้วควรจะทำอย่างไรต่อไป

หลวงพ่อ : คำว่า “ผิดทาง” นี้แสดงว่า คือ เขาพูดมาเองว่าเขาไม่เคยไปหาใครเลย ไม่เคยไปปฏิบัติที่ไหนเลย ฟังเขาเล่าว่าแล้วทำไปเองไง นี่เราถึงบอกว่าเหมือนผ้าขาวๆ ไม่จำใครมาไม่ฟังใคร แต่ทำแล้วมันได้ผลขึ้นมา เพียงแต่ว่าพอได้ผลแล้ว มันสุดความสามารถของเราเอง คือ มันสุดความสามารถของการจินตนาการ พอมันเป็นข้อเท็จจริง เราจะจินตนาการสิ่งที่เราไม่รู้ไม่เห็นไม่ได้